محمول بالضمیمهمحمول بالضمیمه، یکی از اصطلاحات به‌کار رفته در علم منطق بوده و به‌معنای محمول بعد از انضمام امر بیرونی به ذات موضوع، و غیر منتزع از ذات موضوع است. ۱ - توضیح اصطلاحمحمولات قضایا در مقایسه با موضوعات خود، مختلف هستند. «محمول بالضمیمه» و «خارج محمول» دو دسته مختلف از محمولات هستند. خارج محمول، محمولی است که از ذات موضوع انتزاع می‌شود و به همین جهت برای اسناد آن به موضوع، نیازی به انضمام امری بیرونی به ذات موضوع نیست. اما محمول بالضمیمه محمولی است که از مقام ذات موضوع انتزاع نشده و از همین رو تا وقتی خصوصیتی زاید بر ذات به ذات ضمیمه نشود انتزاع این وصف از آن ذات و حمل آن بر ذات ممکن نیست، مانند حمل ابیض بر جسم در: «الجسم ابیض» که بعد از انضمام بیاض به جسم و اتصاف جسم به بیاض، عنوان اشتقاقی ابیض به او قابل استناد است. و مانند حمل موجود بر ماهیت در: «الماهیة موجودة» که تنها بعد از عروض وجود بر ماهیت، وصف عنوانی موجود بدان قابل اسناد است. محمول ذاتی (در یکی از کاربردهایش) مترادف خارج محمول، و مقابل محمول بالضمیمه است. [۶]
گرامی، محمدعلی، منطق مقارن، ص۶۹.
۲ - مستندات مقالهدر تنظیم این مقاله از منابع ذیل استفاده شده است: • گرامی، محمدعلی، منطق مقارن. • مظفر، محمدرضا، المنطق. • بروجردی، محمدتقی، نهایة الافکار. • سبزواری، ملاهادی، شرح المنظومة. • کاظمی خراسانی، محمدعلی، فوائد الاصول. • خوئی، سید ابوالقاسم، اجود التقریرات. • جلالی مازندرانی، محمود، المحصول فی علم اصول، تقریر بحث شیخ جعفر سبحانی. ۳ - پانویس۴ - منبعپایگاه مدیریت اطلاعات علوم اسلامی، برگرفته از مقاله «محمول بالضمیمه»، تاریخ بازیابی۱۳۹۶/۴/۱۱. |